boodschappers

(1984/1) Er heeft onder nr. 7706450 een octrooi bestaan getiteld: "Langs een vliegertouw beweegbare inrichting". De eerste alinea van het octrooi luidt als volgt: 'Ten uitstaande vlieger zou voor verschillende doeleinde, zoals het verspreiden van strooibiljetten, het uitvoeren van reeksen meteorologische waarnemingen, enz. bruikbaar zijn. Indien een gemakkelijk langs het touw van de uitstaande vlieger op en neer beweegbare inrichting ter beschikking zou staan." Vervolgens wordt in ingewikkelde bewoordingen de konstruktie en werkwijze beschreven van een vlinderachtige boodschapper. De redenering doet een 100 jaar oude curiositeit vermoeden, maar het patent stamt merkwaardigerwijze uit 1977. Het toont aan dat het gebruik van vliegers sinds de 70er jaren meer in de belangstelling komt, ook voor z.g. "nuttige" doeleinden, hoewel het nut van dit soort octrooiaanvragen toch meer in de richting van de speelgoed fabrikanten gezocht moet worden. De gepatenteerde boodschapper toont wel een nieuwe en effektieve methode voor het ontspannen van zeilen. In het hobbyblad VT heeft jaren geleden een artikel gestaan dat uitgebreid de bouw van een gelijksoortig apparaat beschrijft. De boodschapper die hier behandeld wordt is wellicht wat overdreven gekompliceerd maar de 4 blzn. lange tekst beschrijft de bouw tot op het laatste schroefje waarbij een aantal handige tips aan het licht komen. Er zijn vele manieren om een langs de vliegerlijn beweegbare inrichting te bewerkstelligen. Welke oplossing je kiest als je er een gaat maken hangt af van wat je er mee wilt gaan doen, welke mogelijkheden je hebt kwa gereedschap, trekkracht van je vliegers en zelfs wat vervoer betreft naar het vliegerveld. Voor de door mij ontwikkelde boodschapper is het uitgangspunt geweest dat hij in staat moet zijn een flinke last mee te voeren en gemakkelijk te vervoeren in gedemonteerde toestand. De klapvleugel is na wat geëkperimenteer met allelei zeilvormen als favoriet naar voren gekomen. De vleugelvorm zoals in fig geeft de boodschapper een ongekende stabiliteit hetgeen hem geschikt maakt als fotokamera-platvorm; ook schaalvergroting levert kwa konstruktie geen problemen op (een van mijn klapvleugels tilt zo'n 3 kg langs een steile lijn tot 200 m). Heel anders reageert het rolgordijn dat ontwikkeld is met het oog op eenvoud en en snelheid. Een rolgordijn heeft een vrijwel minimaal gewicht/oppervlak verhouding voor boodschappers, gaat snel omhoog, keert echter ook snel weer terug naar het aardoppervlak aangezien het zeil tot niets reduceert. Heb je echt zin in knutselen, dan zijn er nog veel merkwaardige apparaten denkbaar. Eenvoudige parachute-lanceerders, miniboodschappers van dun ijzerdraad of zelfs perpetuem~mobile's, de boodschapper die op de gebruikelijke manier omhoog beweegt, bij de vlieger inklapt of vouwt, terugkeert en ergens op weg naar de grond weer een stop in de lijn treft om daarna weer omhoog te bewegen enz. Dit moet mogelijk zijn maar een werkend model heb ik nog niet gezien, knutselaars worden bij deze uitgedaagd. Dat geldt overigens ook voor iedere bezitter van afwijkende boodschapper-modellen.

Vrije-tijd courier

Materiaal: Vurenhout, lat van 1 bij 2 cm. flet frame (1) is 72 cm lang. Voor en achter zijn twee vliegertouw geleiders (2) geplaatst. De Courier hangt met behulp van twee triplex wielen (3) aan de vliegerlijn. Deze wielen bestaan ieder uit 4 mm dikke schijven, de buitenste 0 10 cm, de middelste 0 6 mm. De vleugelbevestiging (4) is uiteraard zodanig dat de vleugels kunnen inklappen, maar ook de instelhoek met wind is door middel van vleugelmoer (5) te variëren. De ontspaninrichting bestaat uit een voeler (6) die via twee ijzerdraden de eigenlijke ontspanhaak (7) bedient. Aan de ring die de ontspanhaak al dan niet vasthoudt zitten drie touwtjes, één door het gat achter in het frame naar iedere vleugel en de derde ook via dit gat naar de spanner (8). Dit gespannen touwtje zorgt ervoor dat de ring bij weinig of geen grondwind niet vroegtijdig van de haak valt. De vleugels (twee grote en twee kleine) zijn gevormd uit rondom gebogen ijzerdraad bespannen met dun plastikfolie. De totale uitgeklapte spanwijdte is 75 cm. Het vleugeloppervlak kan aan de heersende windsterkte worden aangepast door de kleine vleugel achter de grote te draaien.


patent-ferry

Het frame bestaat uit een min of meer Uvormige ligger (staal, hout of bamboe). Twee vleugels zijn draaibaar gemonteerd aan een staander die haaks op het frame is gemonteerd. Het geheel hangt met,behulp van de klassieke en zeer doeltreffende twee spiraalvormig gebogen stukjes ijzerdraad aan de vliegerlijn. Het vernuftige ont spanmechaniek werkt als volgt. De gondel treft ergens onderweg van vliegeraar naar vlieger een obstakel, deze ontmoeting veroorzaakt een licht inveren van het U-frame. De staaf die vanaf het voorlopende U-been naar achteren door het andere U-been loopt, daar kromgebogen is en het vleugelspantouw vast houdt, krijgt gedurende korte tijd speling, de spanlijn ontglipt en de ferry keert met opgeklapte zeilen terug.


welke vlieger voor een boodschap


Als je aan vier verschillende vliegeraars zou vragen wat nou de beste vlieger is om al die grapjes uit te halen met boodschappers, dan krijg je wellicht ook vier verschillende antwoorden. Ondanks de vele verschillende persoonlijke voorkeuren valt er toch ook iets objectiefs over te zeggen. Ik zal het verband tussen vlieger- en boodschapperfamilies proberen duidelijk te maken. De kleine boodschappertjes van ijzerdraad vliegen het beste op dun glad vliegertouw zoals b.v. 11 kg geslagen nylon. Vandaar dat niet al te grote vliegers het meest geschikt zijn, het type vlieger maakt dan ook niet zoveel uit zolang de stabiliteit maar goed is. Kruisvliegers, vier- of zeskantjes enz. zijn prima, sleetjes en duikelaars zijn minder geschikt. Snelheidsmaniakken zoals de rolgordijnboodschapper zijn op hun best aan stijl staande vliegers zoals bijvoorbeeld delta's en gengi's. Boodschappers doen tenslotte vaak het langst over de terug weg, de grootste tijdwinst is dan ook te behalen door juist deze terugweg te versnellen. Een boodschapper die licht is geconstrueerd en.over een efficiënt zeil beschikt kan in principe tegen een loodrechte lijn opklimmen, rolt zijn zeil volledig op en stort vrijwel naar beneden. Voor de grotere vrachtvervoerende boodschappers is uiteraard meer trekkracht van de vlieger nodig. Is deze vracht een fototoestel, kijk dan goed uit bij de retourvlucht. Het is nu juist zaak een niet te stijlstaande vlieger te gebruiken. Maak in ieder geval een soort opvanginrichting, een lap stof om de lijn geknoopt werkt al, met de hand gaat ook wel, maar zelfs met handschoenen aan kan de terugkerende boodschapper je vingers kneuzen. Erg goed werkt een opvangtouw dat schuivend op de vliegerlijn is geknoopt, met het uiteinde in de hand en de schuifknoop enkele meters boven de grond kun je het fototoestel rustig tot stilstand laten komen. Als vlieger voor dit soort werk wordt veel gebruikt de Conyne in al zijn variaties en vooral de verschillende Types doosvliegers. Het Cody- systeem is tenslotte niets anders dan een bemande boodschapper! Zoals ik al zei, veel vliegeraars hebben zo hun vlieger die ze het meest vertrouwen. Zelfgebruik ik vrijwel altijd mijn Pentanop of meer Pentals in trein vliegend afhankelijk van de windkracht en benodigde lift.


mini boodschapper


Op herhaald verzoek een tekening van een eenvoudige boodschapper die van dun metaaldraad wordt gebogen en uitstekend funktioneert. Door zijn geringe afmeting kan hij ook voor kleine vliegers worden gebruikt. Vanzelfsprekend kunnen alleen lichte voorwerpen zoals papieren vliegtuigjes en heel kleine parachutes worden meegenomen. De oogjes en lijnhaken worden loodrecht op het vlak van tekening gebogen. Het gestreepte deel schuift vrij in de rest. Als de taster stuit op het stopstokje in de lijn, schiet ook het onderste draadje van het zeil los, zodat de terugtocht omlaag begint. Met het bovenste draadje blijft het zeil aan de boodschapper. De staafjes tegen het zeil zijn van heel dun bamboe. Lichte lasten kunnen aan het onderste schuifstaafje worden bevestigd en glijden weg als het zeiltje losschiet. Hangt de vliegerlijn te steil, dan kan een luchtanker aan het stopstokje of aan de vlieger uitkomst bieden. Deze konstruktie werd het eerst gepubliceerd in VLIEGERS ZELF MAKEN, uitgegeven bij Cantecleer in 1980.


de klapvleugel


Hier volgt een bouwbeschrijving van een boodschapper die geschikt is voor het vervoeren van een kleinbeeldkamera.

Frame: 75 cm lange aluminiumbuis met een 1/2 mm wanddikte. Dit buis is in veel ijzerwaren winkels verkrijgbaar. Vierkante buis werkt erg gemakkelijk voor het bevestigen van de andere onderdelen.
Wielen: Voor last-dragende boodschappers voldoet een ophanging aan ijzerdraadjes niet meer, goed draaiende wielen verminderen de wrijving aanzienlijk. Er is wat fantasie voor nodig om aan de juiste wielen met een diameter van tenminste 3 cm en voorzien van een diepe groef te komen. Ze zijn ook zelf uit dun triplex te maken door twee grote en een kleine cirkel te figuurzagen. Boor in het centrum van iedere schijf een gat voor de as en lijm ze goed gecentreerd op elkaar. Om het wiel licht te laten draaien kun je aan weerszijde een dun metalen plaatje (blik) schroeven voorzien van een iets kleiner gat, waarin de as precies past. De as kan een M3 of M4 bout zijn die bevestigd is aan een aan de zijkant van de framebuis geschroefd aluminium plaatje. Plaats aan voor- en achterzijde van de boodschapper wel twee van ijzerdraad gebogen ogen om er voor te zorgen dat het geheel niet van de lijn kan afvallen.
Zeil: Het zeiloppervlak is verdeeld in 4 spinnakernylon driehoeken met gelijke zijden van 75 cm. Van de tophoeken zijn zo'n 5 á 10 cm afgeknipt om ruimte te maken voor de bevestiging. Stik de driehoeken met een ruime platstiknaad aan elkaar zodat er ruimte is voor het geraamte van 5 mm fiberglas of wat lichter ist6 mm bamboe. Stik op iedere naad op 20 cm van de rand lusjes voor de bevestiging van de verstaging. Het middelste stag dient ter instelling van de vlieghoek (het zeil gebruikt niet alleen de horizontale stuwkracht van de wind maar probeert zoveel mogelijk lift mee te snoepen). De andere stagen lopen aan weerszijden in een V naar het ontspanoog. Er kan eventueel een tweede draad van het frame naar de Vtouwen geknoopt worden waarmee in gesteld wordt hoever het zeil terug klapt, dit voorkomt een zelfvernietigende snelheid bij terugkeer.
Zeilophanging: De twee fiber/bamboe stokken van iedere vleugel zijn bevestigd in een houder van plastik of multiplex onder een hoek van 600. In fig. is te zien hoe deze houders draaibaar aan het frame gemonteerd zijn. De middelste staaf is niet draaibaar bevestigd waardoor het zeil na inklappen een vaan werking krijgt.
Vrachtbevestiging: Onder het voorste wiel hangt een vertikale buis die in de lengterichting kan scharnieren om zich aan de vlieghoek aan te passen. Bevestiging van b.v. een kamera onder aan deze buis stabiliseert de klapvleugel nog meer waardoor de foto's onder de tevoren gewenste hoek genomen worden. Voor bediening van de kamera kan gekozen worden voor een tijdklokje, elektrische kontakten op de vliegerlijn, mechanische stop met draadontspanner of eventueel radiografische bediening.


parachute werper

Dit simpel mechaniekje van ijzerdraad stelt een parachute werper voor waarbij de af te werpen parachute zelf dienst doet als zeil om het geheel omhoog te krijgen. Het werkt gegarandeerd goed zolang je het geheel zo licht mogelijk houdt. De parachute is namelijk niet zo efficient voor het omhoog brengen van gewichten.


parachute boodschapper


Hierbij verraad ik dan mijn eigen luiheid, ik voel er gewoon niet veel voor om die verdraaide parachuutjes op te gaan halen Om nu tyvek wegwerp parachuutjes te blijven maken zag ik ook niet zo zitten. Vandaar dit maffe ding, het brengt de parachute terug alwaar die vandaan komt; de vliegeraar. De werking is als volgt. Omhoog gaat het zoals de parachute-werper, bij de stop wordt de parachute echter niet afgeworpen, maar het mechaniek van een oude omgebouwde wekker loopt af (simpel door een stukje ijzerdraad uit het raderwerk weg,te trekken) waardoor een touw op een klein haspeltje gewonden wordt. Dit touw loopt naar de top van de chute en doet deze inklappen en in een kartonnen trechter verdwijnen. Het geheel komt daarna op de gebruikelijke wijze naar beneden. Jammer genoeg werkt het nog niet echt lekker, er is flink wat wind nodig voordat de chute genoeg trekkracht levert en dan is er al gauw op grotere hoogte zoveel wind dat de boodschapper in opgevouwen toestand niet meer terugkomt. Wellicht kan de vorm van de parachute nog wel aangepast worden zodat hij wat meer stijgkracht levert, ik denk aan een vorm die wat op de spinnaker van een zeilschip lijkt.